W lutym 2006 roku weszły w życie regulacje prawne, których głównym celem jest chronić przed wysokimi opłatami i lichwiarskim oprocentowaniem pożyczek i kredytów. Niestety, obowiązujące przepisy nadal nie chronią pożyczkobiorców w stu procentach.
Ustawa antylichwiarska, to potoczna nazwa ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Wprowadziła ona szereg ważnych zmian do których muszą się stosować zarówno banki, jak i firmy oferujące pożyczki na rynku pozabankowym.
Szczegółowe informacje w umowie
Po wejściu w życie zapisów ustawy instytucje udzielające pożyczek zostały zobowiązane do zawarcia w umowie informacji o rocznej stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, oraz warunki jego zmian, a także o ewentualnych innych opłatach z tytułu zaległości w spłacie kredytu (art. 30, ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim). Ustawodawca pisząc o kosztach ponoszonych przez pożyczkobiorcę w związku z niewykonaniem przez niego zobowiązań wynikających z umowy ma na myśli między innymi opłaty z tytułu upomnień lub wezwań do zapłaty, a także koszty sądowe i związane z postępowaniem egzekucyjnym.
Najbardziej istotną częścią ustawy z punktu widzenia większości konsumentów jest jednak wprowadzenie ograniczenia maksymalnego oprocentowania. Nie może ono przekroczyć czterokrotności stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego (art. 359 § 21 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny1). Oznacza to, że przy obecnym poziomie stóp procentowych maksymalne oprocentowanie pożyczek bankowych jak i pozabankowych, ale również kredytów, czy kart kredytowych nie może być wyższe niż 12% w skali roku.
Dzięki temu przepisowi od rozpoczęcia, w listopadzie 2011 roku, cyklu cięcia stóp procentowych maksymalne oprocentowanie kredytów i pożyczek spadło z 25 do zaledwie 12 proc. w skali roku.
Prowizja bez kontroli
Od grudnia 2011 roku, niestety nie obowiązują już regulacje dotyczące wysokości prowizji od uruchomienia pożyczki i jej innych kosztów. Zmiany wprowadziła ustawa z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. nr 126, poz. 715 ze zm.). Wcześniej ustawa ta ograniczała łączną wysokość wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy do wysokości, która nie mogła przekroczyć 5% całkowitej kwoty pożyczki. Obecnie pożyczkodawcy mogą dowolnie kształtować koszty informując jedynie o ich wysokości, co w zamyśle twórców ustawy ma sprawić, że są one łatwiejsze do porównania.
Niestety brak ustawowych ograniczeń jest chętnie wykorzystywany. Szczególnie w ostatnim czasie, gdy banki i firmy pożyczkowe starają się zrekompensować sobie niższe dochody wynikające z obniżonych stóp procentowych. Pożyczkobiorcy muszą się pogodzić z faktem, że prowizja pobierana za uruchomienie pożyczki sięga nawet 25 proc. kwoty kredytu.
Podsumowanie
Wprowadzenie ograniczenia wysokości maksymalnego oprocentowania pożyczek i kredytów, to najistotniejszy z punktu widzenia konsumenta, zapis ustawy antylichwiarskiej. Nie może ono przekraczać czterokrotności stopy lombardowej, czyli obecnie 12 proc. w skali roku. Poza tym ustawa ta wprowadza obowiązek informowania o kosztach pożyczki, a także o wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, oraz warunki jego zmian, a także o ewentualnych innych opłatach z tytułu zaległości w spłacie kredytu. Do zapisów ustawmy muszą stosować się zarówno banki, jak firmy działające na rynku pozabankowym.
1] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny – tekst jednolity: Dz. U. 2014 r., nr 0, poz. 121.
2] Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim – tekst jednolity: Dz. U. 2014 r., nr 0, poz. 1497
